EN TR

Güncel Haber

HÜRJET P1 İlk Motor Çalıştırma Testini Başarıyla Tamamladı

Ağustos 2017’de TUSAŞ öz kaynakları ile başlatılan Jet Eğitim Uçağı Geliştirme Projesi kapsamında üretimi tamamlanan ve 18 Mart 2023 tarihinde gerçekleşmesi beklenen ilk uçuşuna hazırlanan HÜRJET Jet Eğitim ve Hafif Taarruz Uçağının ilk üretim prototipi P1 ile ilk motor çalıştırma testi 30 Ocak 2023 tarihinde başarıyla gerçekleştirildi.

Tarih: 02 Şubat, 2023

HÜRJET prototipleri için General Electric (GE) Firmasına sipariş edilen 17.000lb itki kapasiteli F404-GE-102 Turbofan Motorlarının teslimatına gecikmeli olarak (Kasım 2022’de bekleniyordu) 2023 Ocak ayı içinde başlanılmıştı (26 Ocak günü ilk motorun geldiği yönünde bilgi edinmiştim). 

HÜRJET P1 prototipi TUSAŞ tarafından kendi öz kaynakları kullanılarak imal edilmiş bir prototiptir (iç prototip olarak anılıyor). TUSAŞ, HÜRJET Jet Eğitim Uçağı Projesi altında uçuş testleri için 4 prototip uçak (P1, P2, P3 ve P4) ile Statik Test Uçağı (Tam Boy Yapısal Test Uçağı) ve Iron Bird Test Sistemi için bir HÜRJET gövdesi üretmeyi planlamıştır. Ayrıca, HÜRJET’in sanal ortamda test ve değerlendirme faaliyetlerinde kullanılmak üzere 270 derece görsel sisteme sahip “HÜRJET 270” adı verilen bir Mühendislik Simülatörü üretilmiştir.

Proje kapsamında Ocak 2023 itibarıyla dayanım testlerinde kullanılacak Statik Test Uçağı (24 Aralık 2022’de uçak çekici araç vasıtasıyla hangardan çıkışı gerçekleşti), ilk uçuşu yapacak P1 prototipi ve Iron Bird (Demir Kuş) Test Sisteminde kullanılacak gövde olmak üzere 3 ayrı HÜRJET ile 2 ayrı mock-up üretimi yapılmıştır. Ayrıca fırlatma koltuğu üreticisi Martin Baker firmasına kanopi testlerinde kullanılmak üzere bir HÜRJET Kokpit Gövdesi gönderilmiştir.

18 Mart 2023 için planlanan ilk uçuş öncesinde P1 prototipi ile birebir aynı konfigürasyona sahip olan HÜRJET Statik Test Uçağı ile özel yapım Tam Boy Statik Yük Testi Düzeneğinde kapsamlı dayanım (statik) testleri gerçekleştirilecek ve uçağın uçuş esnasında maruz kalabileceği her türlü aerodinamik yük yerde uçak gövdesi üzerine uygulanacak. Bu sayede TUSAŞ mühendislerince yapılan hesaplamaların ne kadar hassas olduğunun bir değerlendirmesi uçuş öncesinde yapılarak doğrulanmış olacak. HÜRJET için planlanan test kampanyasının yaklaşık 3 yıl sürmesi bekleniyor.

11 Ocak 2023 tarihinde düzenlenen TUSAŞ Basın Buluşması etkinliği sırasında Tam Boy Statik Yük Testi Düzeneği ile aynı binada yer alan HÜRJET Statik Test Uçağı ile HÜRJET 270 Simülatörü ile aynı binada yer alan ve Uçuş Kontrol Sistemi’nin testinde kullanılan Iron Bird Test Sistemi’ni de görme fırsatı bulmuştum. Ülkemizde bugüne kadar geliştirilmiş en sofistike havacılık test sistemi olan Iron Bird Test Sistemi (HÜRJET Iron Bird System Integration Test Rig), HÜRJET Jet Eğitim ve Hafif Taarruz Uçağı için Havacılık Teknolojileri A.Ş. mühendisleri tarafından geliştirilmiştir. Bir TUSAŞ, ALTINAY Havacılık ve İleri Teknolojiler Ortak Girişim Şirketi olan TAAC, MMU/TF-X’in Uçuş Kontrol Sistemi’nin testi için de Iron Bird Test Sistemi üretmektedir. MMU/TF-X Iron Bird Test Sistemi’nin kısa süre içinde tamamlanması bekleniyor. HÜRJET Projesi, Iron Bird Test Sistemi, HÜRJET 270 Simülatörü, Tam Boy Statik Yük Testi Düzeneği ve Statik Test Uçağı kullanımı sayesinde planlanandan daha kısa takvimde ilerlemekte ve uçak hızla ilk uçuşa hazır hale gelmekte. Uçağın aviyonik sistem testleri HÜRJET 270 Simülatöründe gerçekleştirilebilirken, uçağın bütün aktuatör testleri, iniş takımları ve hidrolikleri Iron Bird Test Sistemi’nde, uçak gövdesinin dayanım (statik) testleri ise ilk uçuş öncesinde Tam Boy Statik Yük Testi Düzeneğinde gerçekleştirilmekte.

2025 yılında ilkinin HvKK’na teslim edilmesi beklenen HÜRJET Jet Eğitim Uçağı; Harbe Hazırlık Geçiş Eğitimi, Hava Devriyesi (Silahlı ve Silahsız) ve Akrobatik Gösteri Uçağı gibi roller icra edebilecek. 1.4 Mach hız ile +8/-3G limitlerine sahip olan HÜRJET, 45.000ft irtifaya kadar görev yapabilecek ve 3 tona yakın faydalı yükü gövdesinde taşıyabilecek. Gelişmiş insan makine arayüzü, dijital kontrollü uçuş sistemi, dâhili taktik eğitimi ve sanal eğitim sistemleri ile HÜRJET, yeni nesil hava aracı uçuş deneyimi sunacak.