EN TR

Güncel Haber

TJ-300 Motoru Orta Menzilli Gemisavar Güdümlü Mermisine Güç Verecek!

19 Haziran Cuma günü TEI tesislerinde Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa VARANK’ın katılımıyla, ilk ateşlemesini yapan, 30 kilogramdan daha az ağırlığa sahip, dar bir çapta, kendi itki sınıfında 1300 Newton itki üretebilen ve yaklaşık 400 beygir kapasiteli, dünyadaki ilk turbojet motoru olma özelliğine sahip olan TJ-300, Türkiye’nin ilk Orta Menzilli Gemisavar Güdümlü Mermisini güçlendirecek. Penguin G/M muadili olarak adlandırılan ,Yeni Orta Menzilli Gemisavar Füzesinin dünyadaki rakipleriyle kıyaslandığında nasıl bir kabiliyete sahip olması bekleniyor. İbrahim Sünnetçi sizin için analiz etti.

Tarih: 20 Haziran, 2020

Türk Deniz Kuvvetleri envanterinde yer alan ve 2020’li yıllarda hizmet ömürlerini doldurmaya başlayacak Penguin Mk2 Mod7 Gemisavar Güdümlü Mermilerinin (G/M), kullanıcı makamın talebi doğrultusunda milli tasarım, yeni nesil bir G/M ile değiştirilmesi amacıyla başlatılan proje de Milli Gemisavar Güdümlü Merminin, dün ilk kez ateşlemesi yapılan ve kamuoyu ile paylaşılan, 1300N itkiye sahip yaklaşık 400bg kapasiteli, eksenel akış tipi, tek parçalı, 4 kademeli eksenel kompresörlü, düşük sürtünme için gövde içine yerleştirilmiş küçük çaplı bir turbo jet motoru olan TJ-300 turbojet motoru ile donatılması planlanıyor. TEI'nin 28 aydır üzerinde çalıştığı TJ-300 Motorunun 5,000ft irtifada Mach 0,9 sürate erişebildiği iddia edilmekte. Diğer yandan TEI, 1500N kapasiteli olduğunu değerlendirdiğimiz, TJ-400 Turbojet Motoru üzerinde de ilk ateşleme videosunda ekrana yansıyan görüntülerin de doğruladığı şekilde, çalışmalarına devam ediyor. Törende paylaşılan bilgiler ışında; TJ-300 turbojet motoru aynı zamanda 1300Kg ağırlığında bir JET IHA’yı da kaldırabilecek kapasitede.

TEI Genel Müdürü Mahmut AKŞİT’in test amaçlı bu yıl içinde beş tane üretileceğini belirttiği ve sıfırdan TEI mühendisleri tarafından geliştirilen ve dışarı bağımlı olmadan tamamen yerli olarak üretilen, TJ-300 Turbojet motoru, kamuoyunda büyük sürpriz yaratırken ve sosyal medya ve ana akım medyada haberlerin ilk sırasına yerleşti.,

 Bu gelişmelerin akabinde gözler tabi ki geliştirme çalışmaları devam eden Milli Penguin G/M’ye döndü, peki Milli Gemisavar Füzesi nedir? Türk Deniz Kuvvetlerine nasıl kabiliyetler kazandıracak?

Tören sırasında verilen brifing sırasında resmi delegasyonun arkasında  paylaşılan görsele göre; TEI tarafından geliştirilen TJ-300 turbojet motoru ile güçlendirilecek yeni Orta Menzilli Güdümlü Mermi, ATMACA’nın ölçeklendirilmiş (yaklaşık %50) hali gibi duruyor. ATMACA’ya kıyasla daha düşük çapa sahip yeni Orta Menzilli Gemisavar Güdümlü Mermi’de ATMACA’daki gibi booster ve katlanır kanat tasarımı mevcut ayrıca turbojet motorunun hava aralığı da yine gövde altına yerleştirilmiş.

Törende paylaşılan bilgiye göre yeni Orta Menzilli Gemisavar Güdümlü Mermi 3,2 metre boyunca ve 300kg ağırlığında. Tahminen 100-150km mertebesinde bir menzile ulaşması mümkün.

Burun kısmında oldukça büyük bir arayıcı başlık yer alıyor. Başlığın “Dual Mode” yani çift modlu olması mümkün. IIR Arayıcı Başlık yanında RF Seeker (ATMACA B2) veya yarı Aktif Arayıcı (SAL) Lazer başlık kullanılmış olabilir.

ATMACA’da olduğu gibi Yeni Orta Menzilli Gemisavar Güdümlü Mermi’de çift yönlü kriptolu bir data link, INS/GPS ve Radar Altiemetre de yer alacaktır. Helikopter, Deniz Karakol Uçağı ve Hücumbot gibi DzKK bünyesindeki hava ve su üstü platformlarında kullanılması beklenen yeni Orta Menzilli Gemisavar Güdümlü Mermi’nin hava-satıh, hava-kara, satıhtan satıha ve satıhtan-karaya atış kabiliyetli olması bekleniyor. Yeni Orta Menzilli Gemisavar Güdümlü Mermi DzKK bünyesindeki Penguin Güdümlü Mermilerinin yerini alacak. Füze sahip olduğu kabiliyetlerle, Maverick 2G ve Delilah füzelerine benzer kabiliyetlere sahip olmuş olacak.

2018 yılı aralık ayında 87.sayımızda Milli Penguin G/M’nin nasıl olabileceği konusunda yayınladığımız makalede, dünyadaki Gemisavar G/M örneklerini sizlerle paylaşmış ve bu konudaki olasılıkları masaya yatırmıştık. Dünkü törende kamuoyuna yansıyan bilgiler daha önce yayınladığımız bu haberi de doğrular niteliktedir.

87.sayımızda ingilizce olarak yer verdiğimiz makalede, öngörülerimizi ve dünyadaki Gemisavar Güdümlü Mermilerin kabiliyetlerine dair şu bilgilere yer vermiştik;

“TEI tarafından geliştirilecek (halen konsept tasarım aşamasında) 1.300N (292lbf) – 1.500N (337lbf) itki gücü kapasiteli özgün turbojet motor ile güçlendirilecek, yeni nesil G/M’nin, MBDA tarafından geliştirilen SPEAR-3 G/M ile benzer kabiliyetlere sahip olacağı ancak ondan daha uzun ve daha ağır olacağı ayrıca üzerinde harp gemilerine karşı yüksek öldürücülük/etkinlik için daha büyük bir harp başlığının yer alacağı belirtiliyor. Pratt & Whitney ürünü 150lbf (670N) itki kapasiteli TJ-150-3 turbojet motoru ile güçlendirilen yaklaşık 100kg ağırlığında ve 2m uzunluğundaki SPEAR-3 G/M’sinde 94GHz bandında çalışan milimetre dalga aktif radar ve yarı aktif lazer (SAL) arayıcı başlıklarından oluşan çok modlu bir arayıcı başlık yer almaktadır. Çift yönlü kriptolu veri bağı ile donatılan SPEAR-3’ün harp başlığı ağırlığı ise 15kg-20kg arası olarak tahmin edilmekte. Roketsan tarafından geliştirilecek yeni nesil G/M’de ise ilk aşamada sadece IIR arayıcı başlığın yer alması bekleniyor.

1970-72 yılları arasında o tarihlerde DzKK envanterinde yer alan Kartal Sınıfı Hücumbotlarda kullanılmak üzere Norveç’li Kongsberg Defence & Aerospace AS (KDA) firmasından 60 adet Penguin Mk1 (satıhtan satıha versiyon, ilk müşterisi Türk Deniz Kuvvetleri olmuştur) füzesi tedarik eden (1971 yılında envantere girmiş ve ilk atış TCG Meltem [P-235] Hücumbotundan 25 Eylül 1972’de yapılmıştı) Türkiye, 1’inci Paket SeaHawk DSH Helikopteri Projesi kapsamında satın alınan 8 adet S-70B Helikopterlerinde kullanılmak üzere ABD$37.49 Milyon değerindeki kontrat altında 16 adet (helikopter başına iki adet) üçüncü nesil Penguin Mk2 Mod7 Gemisavar Güdümlü Mermisi sipariş etmişti. 1997 yılı ilk yarısında başlayan görüşmeler Norveç Hükümetinin o tarihte ihracat izni vermemesi nedeniyle sonuçlandırılamamıştı. Norveç Hükümetinin 22 Aralık 1999’da satış onayı vermesinin ardından imzalanan sözleşme 24 Mart 2000 tarihinde yürürlüğe girmişti. İlk sözleşme altında teslimatlara Ekim 2001’de başlanırken ilave 9 adet Penguin Mk2 Mod7 Gemisavar Güdümlü Mermisi için SSB ile KDA Firması arasında 5 Kasım 2001’de ek sözleşme imzalanmıştı. KDA tarafından 28 Mart 2008 tarihinde duyurulan yaklaşık NOK210 Milyon (yaklaşık ABD$41 Milyon, SSB 2009 Faaliyet Raporu’nda bu rakam NOK283.724 Milyon olarak yer almıştır) değerindeki ikinci sözleşme ise ilave 16 Penguin Mk2 Mod7 Gemisavar Güdümlü Mermisinin tedarikinin yanı sıra envanterdeki 24 Penguin Mk2 Mod7 G/M’nin Depo Seviyesi Bakım hizmet alımını kapsamaktaydı. Penguin Mk2 Mod7 G/M’lerin DSB’ları Norveç’te KDA tesislerinde gerçekleştirilmiştir. DzKK tarafından paylaşılan görsellerde farklı tarihlerde TCB55 (16 Şubat 2006’da ilk atış yapılmıştır) ve TCB71 (Beyaz Fırtına-14 Tatbikatı kapsamında Mayıs 2014’de) kuyruk numaralı iki ayrı S-70B SeaHawk Helikopterinden Penguin G/M atışı yapıldığı görüldüğünden, KDA Firmasından tedarik edilen 41 Penguin Mk2 Mod7 Gemisavar G/M’den en az 39’unun aktif hizmette olduğunu değerlendirmekteyiz.

3m uzunluğunda ve 385kg (AGM-119B için 392kg olarak verilmiştir) ağırlığındaki Penguin Mk2 Mod7 Gemisavar G/M’si 120kg ağırlığında yarı zırh delici (SAP) tipi bir harp başlığına sahiptir. Ataletsel (INS, seyrüsefer safhasında) ve kızılötesi (IR, terminal sahasında) güdüm sistemleriyle donatılmış at ve unut tipi Penguin Mk2 Mod7, yüksek sesaltı hızda uçarak 35km menzil içindeki küçük harp gemilerine ve satıhtaki denizaltı gemilerine karşı etkinlikle kullanılabilmektedir. Füze yüksek çözünürlüklü pasif kızılötesi arayıcı başlığı sayesinde terminal safhasında hedef arama, tespit, izleme ve taarruz görevlerini bağımsız (otonom) olarak icra edebilmektedir.  Penguin’in uçaktan atılan versiyonu ise Penguin Mk3 olarak sınıflandırılmıştır. Uzunluğu 3.2m, kanat açıklığı 1m, çapı 0.28m, toplam ağırlığı 370kg ve harp başlığı ağırlığı 130kg olarak verilen Penguin Mk3 Gemisavar G/M’si Norveç Kraliyet hava Kuvvetleri envanterindeki F-16C ve F-5B (testler için) Uçaklarına entegre edilmiştir. Penguin Mk3’ün operasyonel menzili 55+km olarak verilmektedir.

Aslında doğrusu Roketsan tarafından geliştirilecek milli tasarım, yeni nesil G/M’nin İsrail’de yerleşik IMI Firması tarafından geliştirilen Delilah benzeri bir ürün olmasını tercih ederim. 1990’lı yılların başından itibaren İsrail Hava Kuvvetleri (IAF) hizmetindeki F-16D ve F-4E Phantom II Uçaklarında görev yapmaya başlanılan Delilah, son olarak IAF tarafından 10 Mayıs 2018 tarihinde Şam’da Başkanlık Sarayı yakınlarındaki Mazzeh Hava Üssü’ne icra edilen bir hava saldırısı sırasında Suriye Ordusu’na ait Pantsyr-S1 (SA-22 Greyhound) hava savunma sisteminin imhasında kullanılmış ve vuruş anına ilişkin görüntüleri o tarihte sosyal medyada yer almıştı. 271cm uzunlukta, 33cm çapında ve 115cm kanat açıklığına sahip Delilah Füzesinin ağırlığı 182kg ile 187kg (41olb) şeklinde verilmektedir. Açık kaynaklarda dahili yakıt ağırlığı 22kg, harp başlığı ağırlığı ise 54.4kg (12olb) olarak geçen Delilah Füzesi hedefine 91cm CEP değeri ile vuruş yapabilmektedir. Füzenin anlık dönüş kabiliyeti ise 5G olarak verilmiştir. Delilah Füzesinin ilk versiyonlarında İngiliz Noel Penny Firması ürünü 165lbf (734N, 0.73kN) itki gücü kapasiteli NPT 151-4 turbojet motoru kullanılmıştır. Füzede daha sonra 1997’de kurulan İsrail’de yerleşik Bet Shemesh Engines Firması ürünü 200lbf (0.89kN) itki kapasiteli BS175 ile 170lbf (0.76kN) itki kapasiteli Williams J400-WR-401 turbojet motorları da kullanılmıştır. Delilah Füzesi azami 900km/s sürate erişebilmekte ve yaklaşık 32.000ft irtifada uçuş yapabilmektedir.

Füzenin burun kısmında yüksek çözünürlüklü IIR/CCD E/O Arayıcı Başlık ve GPS anteni, hemen arkasında Uçuş Kontrol Sistemi ve aviyonikler ile çift yönlü veri bağı ve GPS/INS cihazı yer almakta. Füzenin orta kısmında yakıt tankı ve harp başlığı kuyruk kısmında ise turbojet motor, alternatör ve kontrol yüzeyleri bulunuyor. Uçaktan ayrıldıktan sonra dahili INS/GPS sistemi vasıtasıyla daha önceden programlanmış uçuş profilini/rotasını takip ederek görev bölgesine ses altı (subsonik, Mach 0.3 ile Mach 0,7 arasında) bir hızda otonom olarak yaklaşabilen Delilah Füzesi hedefe 16km kala otomatik takip kabiliyetli arayıcı başlığını devreye sokmaktadır. Açık kaynaklarda Delilah’ın 50km/s sürate sahip hareketli hedeflere angaje olabildiği ifade edilmektedir. ‘Man in the Loop’ (operatör kumandalı/çevrimde insan bulunması)’ prensibine göre çalışan füze hedefe son yaklaşmada eğer hedef yerinde değilse veya hedef yakınında siviller mevcutsa operatörün tek bir tuşa basması ile hedefe taarruzu iptal ederek hedef bölge üzerinde dolanma (loiter) moduna geçebilmektedir. Açık kaynaklara göre 55kg faydalı yük/harp başlığı ile azami menzili 400km olarak verilen Delilah Füzesi hedef bölgesi üzerinde düşük hızda (Mach 0.3) 5 saat süreyle dolanabilmektedir (loitering). Füzenin birim maliyeti 1995/96 rakamlarıyla ABD$200.000 olarak açıklanmıştır. Delilah Füzesinin seyir sürati Mach 0.75, hedefe dalış sürati ise Mach 0,85 olarak verilmekte.

Delilah Füzesinin daha sonra karadan (Delilah-GL), denizden (Delilah-SL) ve helikopterden (Delilah-HL) atılabilen versiyonları geliştirilmiştir. Delilah-GL, Delilah-SL ve Delilah-HL versiyonlarında 43kg (95lb) ağırlığında ve 60cm uzunluğunda bir fırlatma motoru (booster) kullanılmaktadır. Ürün broşüründe Delilah-GL için azami menzil 250km, fırlatma ağırlığı 250kg, seyir irtifası 28.000ft, seyir hızı Mach 0.3- Mach 0.7, hedefe dalış hızı Mach 0.85, uzunluğu 3.31m (booster ile birlikte), CEP değeri ise 1m’nin altında şeklinde verilmektedir. Delilah-HL, S-70B/SH-60 SeaHawk ve AH-60 Arpia helikopterlerinde kullanılabilmektedir.”